Kroz projekat podržan od strane Grada Novog Sada na javnom konkursu za sufinansiranje projekata u kulturi, održana je izložba Stambena arhitektura Novog Sada kroz Nagradu Borbe, autora Ilije Gubića i dr Nebojše Anteševića, sa pratećim programom. Na izložbi su prikazane realizacije stambene arhitekture u Novom Sadu iz perioda od 1975. do 1988. godine koje su bile nominovane i/ili nagrađene Nagradom Borbe za AP Vojvodinu. Na izložbi su prikazani stambeni objekti arhitekata Radeta Janjetova, Miodraga Milidragovića, Milivoja Stipanovića, Margite Radovanović, Lazara Maletića, Zore Mitrović Pajkić, Slavka Županskog, Bore Radusinovića, Slobodana Kuzmanovića i Radoja Cvetkova – kojeg su autori izložbe i intervjuisali. Izložba je organizovana u partnerstvu sa Turističkom organizacijom grada Novog Sada u čijem se izložbenom prostoru održala izložba od 5. do 20. decembra 2023. godine.
Postavljena izložba u Turističkoj organizaciji grada Novog Sada © Ilija Gubić, 2023
Kao prateći program izložbe organizovana je panel diskusija koja je bila podstaknuta pitanjima iniciranim kroz izložbu, a proširena aspektima i problematikom stanovanja u periodu nakon što je Nagrada Borbe za najbolja arhitektonska ostvarenja prestala da se dodeljuje.
STAMBENA ARHITEKTURA DANAS
Diskusija je imala za cilj da doprinese razumevanju arhitekture 20. veka u Novom Sadu, popularizaciji arhitektonske kulture, te promovisanju stambene tipologije i njeno adekvatno vrednovanje kroz izložbe i arhitektonske nagrade. Panelisti su takođe diskutovali o planskim i urbanističkim aspektima stanovanja. Panelisti su bili arhitekti dr Nebojša Antešević, Ivana Kuzmanović i Dejan Mitov koji su preneli svoja iskustva iz prakse i rezultate istraživanja o stanovanju.
Dr Antešević je najpre konstantovao da se Nagrada Borbe dodeljivala najviše tipologiji hotela i da je Nagrada sa sobom donosila određeni status u struci, dok je arhitekta Mitov zaključio da danas ne postoji nagrada za arhitekturu u našem regionu tog značaja, kao i da struka konstantno debatuje o potrebi za reformisanim formatom nagrađivanja na Salonu arhitekture. Urbanističko arhitektonski konkursi za stanovanje ne postoje trenutno, zaključuju panelisti, za razliku od perioda masivne stanogradnje prošlog veka kada je bilo i otvorenih i pozivnih, čak i konkursa unutar iste firme za objekte stanovanja. Arhitekta Kuzmanović navodi da su se u URBIS-u organizovali interni urbanistički konkursi kako bi se dobilo najbolje rešenje za određenu lokaciju u gradu. Danas, navodi arhitekta Kuzmanović, Sremska Kamenica i delom Petrovaradin su zamišljeni kao preovladajuće urbane zone sa jednoporodičnim stanovanjem, dok je skoro ceo Novi Sad predviđen za višeporodično stanovanje. Arhitekte Kuzmanović i Mitov su govorili o veličini prosečnih stanova u gradu, kao i o tome da investitori najviše grade stanove od 35 do 50 kvadrata dok poslednje spratove ostavljaju za luksuznije stanovanje, dok su investitori koji grade jednoporodično stanovanje insistirali da se pravna akta izmene kako bi bilo dozvoljeno više od 480 kvadratna metra stamenog prostora po objektu. Arhitekta Mitov je zatim govorio o svojim iskustvima sa investitorima i naveo primer gde je investitor u saradnji sa Asocijacijom srpskih arhitektonskih praksi organizovao konkurs za svoju porodičnu kuću – što je odličan, ali redak, primer dobre prakse.
Panelisti su se složili da je važno udruživati se, organizovati predavanja, izložbe, diskusije, istraživati i publikovati, kako bi se arhitektura i arhitektonska struka promovisali.
Fotografija sa održane panel diskusije 6. decembra od 18:00 – 19:00. Izložba traje do 20. decembra 2023. godine, katalog se može preuzeti u digitalnom obliku na izložbi.
Stambeni objekat u Kozačinskog, arhitekte Zore Mitrović Pajkić iz 1975. godine © Ilija Gubić, 2022
